Trouw als goede deugd
Een groeiende groep Nederlanders wil niets meer met de overheid te maken hebben. Deze autonomen houden zich niet aan wetten en weigeren belasting en boetes te betalen. Ze zijn alleen trouw aan zichzelf. De veiligheidsdienst AIVD schonk recent aandacht aan de groei van deze groep burgers. Wat deze autonomen precies voorstaan is niet duidelijk, maar het sluit wel aan bij ontwikkelingen in de westerse wereld. Mensen keren zich af van de samenleving, de overheid en instituties. Je ziet het ook in Amerika onder groepen Trump-stemmers.
De groei van het aantal autonomen staat niet op zichzelf. Het heeft te maken met de daling van het vertrouwen in de overheid, dat in een stroomversnelling is gekomen na de coronacrisis en de toeslagenaffaire.
Doorgeslagen individualisme
Het is een ontwikkeling die aansluit bij het doorgeslagen individualisme en het denken in termen van eigen belang. Je ziet het terug in de politiek. Ontevreden burgers richten een eigen partij op, omdat niet aan hun belang wordt voldaan. In raden en staten splitsen volksvertegenwoordigers zich af van de partij waarvoor ze op de lijst staan. Autonomen gaan nog een stap verder. Zij hebbe lak aan de overheid en onze rechtsstaat. Het gevolg is een buitengewoon moeilijke tijd voor de overheid om te besturen. Zeker als er grote en ingewikkelde vraagstukken op tafel liggen. De democratisch overheid moet immers allereerst besturen met het oog op het algemeen belang. In een samenleving waar die gedachte geen gemeengoed meer is en waar onvrede regeert wordt dat steeds moeilijker.
Gemeenschappelijke basis
Het leidt er toe dat grote groepen kiezers opschuiven naar extremen. En waar het individualisme is doorgeschoten. “We voelen ons te weinig verantwoordelijk voor de ander.”, schreef oud-minister Ernst Ballin recent. “Het gevolg is dat je geen gemeenschappelijke basis meer hebt en geen empathie voor de ander. Je sluit minder gemakkelijk coalities en de korte termijn – het onmiddellijk beantwoorden aan behoefte is belangrijker dan de lange termijn. Klimaat, migratie, woningbouw, vermindering van stikstofuitstoot. Lange termijn beleid wordt ontregeld, als je alleen op de korte termijn kunt denken. Grote maatschappelijke vraagstukken worden gereduceerd tot gemakkelijke oneliners. Burgers voelen zich in de steek gelaten. Ze worden op zichzelf teruggeworpen. Dat leidt tot verharding en ergernis over overheid en politiek. Er komen emoties los die desastreus kunnen zijn voor de democratie en de rechtsstaat. Dat beeld zien we oprijzen. Als je niet in een kabinetsperiode de immense problemen kunt oplossen, keren we ons af, kiezen we anders, richten we een nieuwe politieke partij op, of varen helemaal onze autonome koers. Ook bij de ChristenUnie hebben we dat gezien: kiezers die zich ineens afkeerden. De partij wilde aanvankelijk niet in het kabinet, maar voelde uiteindelijk toch de noodzaak om deel uit te maken van het vorige kabinet. Die verantwoordelijkheid heeft zetels gekost, legde verschillen bloot in de partij. In de kern is het dezelfde politieke stijl van de korte adem.
Trouw
In plaats van geduld en trouw ga je zo mee op de golven van onze populistische cultuur. Een bekende deugd voor een christen is trouw. Het is de meest ondergewaardeerde deugd in onze samenleving. Deze deugd verdient herwaardering. Trouw is bij uitstek ook een thema voor
christelijke burgers en politici om voor op te komen. Trouw aan de overheid en haar gezag, ook al neemt die overheid soms dwaze besluiten. Trouw aan de gemeenschap waarin je leeft. Trouw aan de politieke partij en organisatie waar je deel van uit maakt. Trouw aan je medemens, omdat hij je naaste is. Trouw aan de schepping, omdat God de Schepper is. Trouw in je relatie ook al is niet elke dag even gelukzalig. Trouw voor het leven en trouw aan het leven. Trouw vergt geduld. Trouw vraagt om inzet op vrede en recht. Trouw is bij uitstek een thema voor christen-politici om zich in onze versnipperde, versplinterde en geïndividualiseerde samenleving sterk voor te maken. Daarom heeft de ChristenUnie ook een trouwe achterban nodig.
Jan Westert is voorzitter van de ChristenUnie Ommen
