Emancipatie van de gemeenschap
Als de afgelopen verkiezingen iets hebben duidelijk gemaakt, is wel de behoefte aan een vitale visie op de overheid en de samenleving. Politieke partijen versplinteren, ook maatschappelijke (belangen)organisaties vervallen tot groepen waar het eigen belang het hoogste woord heeft. Het gemeenschappelijk belang blijft onderbelicht.
Nieuwe politieke partijen houden het even vol, totdat het gemeenschappelijke probleem niet meer als gemeenschappelijk belang wordt gezien. Caroline van der Plas heeft de gunfactor gekregen, maar veel dieper gaat het niet. Haar achterban is divers en vooral gebaseerd op de onvrede tegenover de overheid. Bestaande partijen hebben het moeilijk, omdat hun verhaal niet klip en klaar het eigen belang dient, maar ook het algemeen belang te weinig kan worden verwoord. Ook de ChristenUnie heeft er mee te maken. Verantwoordelijkheid nemen voor een kabinet, omdat er anders geen regering kan worden gevormd, scoort niet. Kiezersgunst is betrekkelijk geworden. De waan van de dag regeert en grote maatschappelijke opgaven komen niet verder.
In de modder
“Wil je in gegeven omstandigheden goed doen, dan moet je in de modder staan.” zei Gert Jan Segers Bonhoeffer na. Ik was dat met hem eens. Het is niet goed dat een land niet bestuurd kan worden. Voor elke partij is kiezersgunst belangrijk. Ook voor de ChristenUnie. Maar je visie moet je niet tegen elke prijs prijsgeven. Eppo Bruins wees daar recent nog eens op. Hij had het verkiezingsprogramma tegen het licht gehouden en constateerde dat het christelijk sociale gedachtengoed van onze partij goed verankerd is. Ik vrees alleen dat een partij niet wordt afgerekend op het partijprogramma, als het al gelezen wordt. Als je mee regeert, draag je bij aan het seculier neoliberale klimaat van Rutte en de zijnen. En draag je bij het aan het “ontmenselijkte mensbeeld” van D66, waar maakbaarheid wordt georganiseerd via bureaucratische procedures, regelgeving en loketten. Het nieuwe leiderschap is gebaseerd op vertrouwen in regels en niet op vertrouwen in burgers.
Guur klimaat
De ChristenUnie zoekt naar recht voor de kwetsbare en voor het kwetsbare. Het is de vraag of dat in een guur en koud liberaal klimaat vol te houden is. Dat vraagt om een herbezinning op onze christelijke visie op de overheid. Hoe dien je als overheid het algemeen belang? Hoe overtuig je de burgers van een land er van dat er voor de overheid meer is dan eigen belang? En hoe komt de kwetsbare mens aan zijn recht? Tot wanneer neem je deel aan het bestuur van het land? Hoeveel meloenen kun je daarvoor slikken? Dat is een gesprek dat we vaak vergeten. Daarover moet het ook met de eigen achterban gaan. Het is gemakkelijk om onvrede in het stemhokje alleen uit te drukken, maar het debat in de eigen partij niet echt te voeren. In de ChristenUnie mogen we wel wat meer elkaars nieren proeven op de inhoud.
Inspiratie
De BBB is in een keer groot geworden. Dat zegt iets over de onvrede in een land, maar dat komt deels ook door het gebrek aan gezamenlijke inspirerende visie. Nog steeds geloof ik dat christenen daarbij een uitstekende leidraad hebben in de Bijbel, maar dan moeten we er wel werk van maken die politieke weer actueel te maken. Dat vraagt iets van de ChristenUnie in gesprek met de achterban, maar ook van de achterban en de stemmers op de ChristenUnie. Het cultureel conflict gaat tussen individueel georiënteerden en gemeenschapsdenkers. De emancipatie van het individu heeft een grote vlucht genomen, maar de gemeenschap en het gemeenschappelijke heeft er onder geleden. Het wordt tijd dat de gemeenschap wordt geëmancipeerd. De jeugdzorg redden we niet met meer overheidsmiddelen als gezin en opvoeding buiten schot worden gelaten. De ouderenzorg blijft onder druk staan, als we alles van de overheid verwachten. De schaarse ruimte vraagt om meer gemeenschappelijke waarden. De boer kunnen we geen wezenlijk perspectief bieden, als we het gesprek over onderliggende waarden met elkaar niet voeren. Een economie waar alles draait om groei, zorgt voor verschraling van de samenleving. Groei heeft de hedendaagse mens in de houdgreep. De natuur beheren is wat anders dan de natuur beheersen. De opgaven van deze tijd vragen om meer aandacht voor het gemeenschappelijke. Daar ligt de uitdaging voor een christelijk sociale partij.
